સંવેગકથા : પ્રકરણ ૧ થી ૭

 ૨ . જૈન આચાર્યનો પ્રથમ સંપર્ક

રેડિયો અને ગ્રામોફોનની ટક્કર લેવા કેસેટ આવી હતી . પૂના એર હોમે  ગ્રામોફોન ડીશના ઓડિયોઝ , કેસેટમાં ટ્રાન્સફર  કરી આપવાનું નવું કામ શરૂ કર્યું  . માર્કેટમાં રેેેડિયોની જગા ટેપરેકોર્ડર લેશે તે સમજાઈ રહ્યુું હતું .  પૂના એર હોમની ટીમમાં હરિદાસભાઈના બે પુત્રો હતા : સુરેશભાઈ અને અનિલભાઈ . સુરેશભાઈના પત્ની જયાબેને ત્રણ સંતાનને જન્મ આપ્યો હતો : પપ્પુ , રાજુ , ટીનુ . પપ્પુનું મુખ્ય નામ ભૂપેશ . રાજુનું મુખ્ય નામ અમિત . ટીનુનું મુખ્ય નામ પ્રકાશ . અનિલભાઈના પત્ની કોકિલાબેને બે સંતાનને જન્મ આપ્યો હતો : નયન અને આશા . સુરેશભાઈ અને અનિલભાઈ દુકાનને પૂરપાટ વેગે આગળ લઈ જઈ રહ્યા હતા . માર્કેટમાં ટીવીનું ચલણ પણ જામવા લાગ્યું . ટીવી રિપેરિંગનું વર્ક સુરેશભાઈના હાથમાં રહે તેવો તખ્તો ઘડાયો . સુરેશભાઈએ બ્લેક એન્ડ વ્હાઈટ ટીવીના જમાનામાં કલર ટીવીનું રિપેરિંગ શીખી લીધું હતું . આજના સમયમાં જેમ કોમ્પ્યુટર પ્રોગ્રામિંગની માસ્ટરી એ મોટી વાત ગણાય છે તેમ એ સમયમાં ટીવી રિપેરિંગ ઘણી જ મોટી બાબત હતી . સુરેશભાઈએ , પત્ની અને બાળકો સાથે અલગ ઘરમાં રહેવાપૂર્વક ટીવી રિપેરિંગ પર ફોકસ જમાવ્યું .
તે દરમ્યાન બે જૈન મંદિરની પ્રતિષ્ઠાના પ્રસંગ માટે પૂના એર હોમની સાઉન્ડ સિસ્ટમ મંગાવવામાં આવી . હરિદાસભાઈ ચુસ્ત વૈષ્ણવ . જૈન સાધુઓ નહાતા નથી આ બાબતની તેમને ભારે સૂગ . મંદિરનાં કામમાં વાંધો હતો નહીં . સુરેશભાઈ , સાઉન્ડ ફીટિંગ કરાવવા અને સાઉન્ડ ચેકિંગ કરવા માટે ગયા . ત્યાં એમને ખબર પડી કે અહીં આવેલા જૈન સાધુને સાંભળવા સેંકડો લોકો આવે છે પરંતુ આ જૈન સાધુ માઈક વાપરતા નથી . નામ પૂછ્યું . જવાબમાં પૂજ્યપાદ આચાર્ય ભગવંત શ્રીમદ્ વિજય રામચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાનું નામ સાંભળવા મળ્યું . આશ્ચર્ય થયું : વ્યાખ્યાન વાચસ્પતિનું બિરૂદ જેમને મળેલું હોય તે માઈક ન વાપરે ? જોવા ગયા કે  આખી સભાને અવાજ કેવી રીતે પહોંચે છે ? દેખાયું કે ખરેખર માઈક વગર વ્યાખ્યાન ચાલી રહ્યું હતું અને સૌને અવાજ પહોંચી રહ્યો હતો . શ્રીરામચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજા ત્યારે એક પ્રતિષ્ઠાના વિરોધમાં હતા અને બીજી પ્રતિષ્ઠાનાં સમર્થનમાં હતા . આ પણ જાણવા મળ્યું . એક જ આચાર્ય , બે મંદિરની પ્રતિષ્ઠા અંગે બે અલગ મંતવ્યો ધરાવે છે તે અજીબ લાગ્યું . પછી ખબર પડી કે આ જૈન આચાર્ય જે પ્રતિષ્ઠાનાં સમર્થનમાં છે તેનો વિરોધ શરૂ થયેલો છે . એ પણ ખબર પડી કે જૈન આચાર્ય જે પ્રતિષ્ઠાના વિરોધમાં છે તે પ્રતિષ્ઠા માટે એક મોટો વર્ગ તરફેણ કરી રહ્યો છે . આવી ગૂંચવાડા જેવી પરિસ્થિતિ જોઈને સુરેશભાઈને આ આચાર્ય ભગવંત માટે એક કુતૂહલ પેદા થયું . વ્યક્તિગત રીતે મળાય તેવી પોતાની ભૂમિકા હતી નહીં તે યાદ હતું . વ્યાખ્યાન સાંભળવાનો રસ જાગ્યો . એ સાઉન્ડ સિસ્ટમનો ઓર્ડર , પૂના એર હોમને ન મળ્યો હોત તો કદાચ , ભાયાણી પરિવારમાં કોઈ જ વાવંટોળ જાગત નહીં . 

૩ . પરિવર્તનનો પ્રારંભ

૬ . કશ્મકશ

૪૮૮ , રવિવાર પેઠ , પૂના – ૨ .

સુરેશભાઈનાં ઘરનું આ સરનામું . આ ઘરમાં  સુરેશભાઈએ જૈન નિયમોનું પાલન ચાલુ કર્યું . તેમાંથી આવી કશ્મકશ સર્જાતી ગઈ .

૧ . ઘરમાં રાતે ખાવાનું ચલણ વરસોથી હતું . સુરેશભાઈ સાંજે ચોવિહાર કરવા લાગ્યા . રાતે ન ખાવું આ વાત સમજ બહારની હતી ભાયાણી પરિવાર માટે . રાત્રે ખાવામાં શું પ્રોબ્લેમ છે ? આની બહસ થતી .
૨ . ઘરમાં બનતા શાકમાં , અમુક સબ્જીઓ લેવાનું સુરેશભાઈએ બંધ કર્યું . ઘર માટે આ અજબની વાત હતી . આ શાક ચાલે અને પેલા શાક ન ચાલે આવો ભેદભાવ શું કામ ? ચણભણ થતી રહેતી .
૩ . સુરેશભાઈ ઉકાળેલું પાણી પીવાનું શરૂ  કર્યું . ઘરને આમાં કાંઈ સમજાય નહીં . ઉકાળેલાં પાણીની સામે રીતસરની દલીલો ખડકાતી .
૪ . સુરેશભાઈ જમ્યા બાદ થાળી ધોઈને પીવા લાગ્યા . થાળીનું ધોવાણ ગટરમાં જાય જ નહીં એની તકેદારી લેતા . આ પ્રવૃત્તિમાં ગંદવાડનો અહેસાસ થતો સૌને .
૫ . પાટલો મૂકીને , તેની પર  થાળી મૂકીને જમવાનું . એકાસણું અથવા બિયાસણું . આવા તે કાંઈ નિયમ હોય ? બગાવતનો ભાવ જાગતો ઘરમાં .
૬ . સુરેશભાઈનું જૈન મંદિરમાં જવાનું વધી ગયું . સવારે દેરાસરે જવાનું . પાછા આવે ત્યારે કપાળે ચંદનનું તિલક હોય . આની સામે ઘરના બાળકો હવેલીએ જઈને વૈષ્ણવ ધર્મની કંઠી બંધાવી આવ્યા . स्वधर्मे निधनं श्रेयः આ ગીતાવચન કામનું  લાગવા માંડ્યુું , અચાનક .

૭ . ઘરમાં પંચપ્રતિક્રમણ અને સ્નાત્ર પૂજાનાં પુસ્તક આવ્યાં . ह्रां ह्रीं ह्रूं ह्रैं ह्रौं ह्रः આ મંત્રાક્ષરો વાંચીને , બાળકો – હા હી હૂ હૈ હૌ હઃ – આવો ઉચ્ચાર કરે અને મજાક ઉડાવે . અલબત્ – સુરેશભાઈની ગેરહાજરીમાં .
૮ . ઘરના કબાટ પર મોટી ટેલિફોન ડિરેક્ટરી રહેતી તેના પાછલા કવર ઉપર શ્રી રામચંદ્ર સૂરીશ્વરજી મહારાજાનો ફોટો મૂક્યો સુરેશભાઈએ . આનું રિએક્શન એ આવ્યું કે એ જ ટેલિફોન ડિરેક્ટરીના આગલા કવર ઉપર , નાની હવેલીના વૈષ્ણવ ધર્મગુરુનો ફોટો ફીટ થઈ ગયો . દીવાલના ટેકે એ ડિરેક્ટરી ઊભી રહે તેમાં ક્યારેક જૈનાચાર્ય ફ્રન્ટમાં દેખાય , ક્યારેક વૈષ્ણવાચાર્ય ફ્રન્ટમાં દેખાય .
૯ . જૈનો અને જૈન સાધુઓ કેવા મહાન હોય છે તેની રજૂઆત સુરેશભાઈ કરતા . જૈનો કેવા વિચિત્ર હોય અને જૈન સાધુ કેવા અસ્નાત , અશુચિ હોય એની ચર્ચા સુરેશભાઈની ગેરહાજરીમાં થતી .
૧૦ . પાણીમાં જીવ હોય , વાયુમાં જીવ હોય આ વાત સુરેશભાઈ કહેતા . એના વિરોધમાં બાળકો અંદર અંદર તે તે જીવત્વના પુરાવા શોધતા અને પુરાવાના અભાવે આ વાત ખોટી છે એવું માની લેતા . અલબત્ત , સુરેશભાઈને મોઢામોઢ કહી શકાતું નહીં .
૧૧ . વાણિયા અને મારવાડી આ બે શબ્દ સાથે , જે બિઝનેસ માઇન્ડેડ એટીટ્યૂડની અફવા જોડાયેલી છે તેનો સુરેશભાઈમાં છાંટોય નહોતો . હરિદાસભાઈ નારાજગીથી બોલતા : વાણિયા ભેગો રહીને આ પણ વાણિયો થઈ જશે .
૧૨ . દુકાને તોરણ બંધાય એમાં ગલગોટાના ફૂલ વપરાય . એ ફૂલની પીળી પાંદડીઓ બાળકોના માથા પર દેખાય એટલે હરિદાસભાઈ ભડકી ઊઠે . એમને લાગે કે આ બાળકો જૈન સાધુનો વાસક્ષેપ માથે લઈ આવ્યા છે . એ બાળકોના વાળ ઝાપટીને કન્ફર્મ કરે કે આ વાસક્ષેપ નથી . જૈન સાધુ આપણને અડે તો આપણે નાહી લેવાનું એમ હરિદાસભાઈ બાળકોને સમજાવે .

આવી ઝીણી ઝીણી કશ્મકશ રોજેરોજ ચાલતી રહે . સુરેશભાઈને ફેસ ટુ ફેસ કહેવાની હિંમત ભાગ્યે જ કોઈ કરે કેમ કે દલીલબાજી અને કડકાઈમાં સુરેશભાઈને કોઈ ટક્કર ન આપી શકે . ધર્મ કરવો હજી સરળ છે પરંતુ પરિવારની નારાજગી વહોરીને ધર્મ કરવો એ ઘણું કઠિન છે . સુરેશભાઈ  કઠિન કામ કરી રહ્યા હતા . ( ક્રમશઃ )

૭ . સુરેશભાઈ ટીવીવાળા